Yuvasında kanarya beslenmeyi düşünen kişinin ilk sorunu, alacağı kanaryayı nasıl seçeceğidir. Kanarya seçerken göz önünde tutulacak temel nitelikler neler olmalıdır? Bunları şöyle sıralayabiliriz:
- Sağlıklı oluş;
- Güzel ötüş;
- Güzel renk ve güzel görünüm;
- Üretime elverişlilik.
Kuş mağazalarında, birbirinden çok farklı görünümde çeşitli kanaryalar görebilirsiniz. Yukarıda, dört farklı türde kanarya izlemektesiniz: normal sarı kanarya, border fancy kanaryası, kıvırcık Belkçika kamburu kanaryası, taçlı Glouster fancy kanaryası.
Sağlıklı Kanaryanın Özellikleri:
Dikkatli bir göz için sağlıklı kanaryayı tanımak pek zor bir şey değildir. Sağlıklı kanarya, çevresinden gelen uyarımlara karşı uyanıktır. Canlı, hareketli ve çeviktir. Yeme karşı istekli ve ötücüdür. Kanaryanın sağlıklı olduğunu en iyi kanıtlayan belirtiyse, derisinin rengidir. Bu, size yanılgısız karar verme olanağı tanır. Sağlıklı kuşun karın yöresindeki tüylere üflenip, derisine bakıldığında, sarımtırak, yâni açık sarı renkte olduğu görülür. Göğüs yöresi, kanat altları ve diğer kısımlar tümüyle aynı renk özelliğini göstermekteyse, kuşun sağlığı yönünden gönlünüz rahat olsun.
Sağlığı Bozuk Kanaryanın Özellikleri:
Hasta kanaryaysa, sağlıklısının aksine hareketsizdir. Kafesin bir köşesine çekilir, boynunu kısar, tüylerini kabartır, çevresiyle ilişkilerini keser. Uyarımlara karşı tepkisiz, yeme karşı isteksiz, ötmeye karşı gönülsüzdür. Bu arada, normal uykusuna dalmış olan kuşun hasta olduğunun sanılmasını özellikle belirtmek isteriz. Yine kesin ve tartışmasız bir karara varmak için en iyisi, kanaryanın derisini kontrol etmek olacaktır. Yukarıda verdiğimiz yöntemle kuşun derisi incelendiğinde, hasta kuşun derisinde, koyu renkli kan damarlarının bulunduğu, karnının şişkin, vişne çürüğü, koyu kırmızı veya mor renkte olduğu görülecektir. Böyle bir kanaryayı almaktan kesinlikle kaçınmalısınız.
Kanaryanın Yaşı:
Tüm canlı varlıklarda olduğunca, kanaryaların ötümünde, döl veriminde, sağlıklarında ve yaşama sürelerinde, bulundukları yaş büyük önem taşır. Bir kanaryanın ortalama yaşının, sekiz-on yıl olduğunu düşünülecek olursa, alınacak beş yaşın üzerindeki bir kuştan fazla bir şey beklemenin boş bir düşten başka bir şey olamayacağı kesindir. Çünkü beş yaşını aşmış bulunan kanaryalar gerek ötüm gücünden ve gerekse döl verme kudretinden çok şey yitirirler. Bunun yanı sıra, görünümlerinin de eski güzelliklerini aratacak oranda bozulduğunu, tüylerinin eski renk ve parlaklığını kaybettiğini söylemeliyiz. Alacağınız kanaryaların, iki-üç yaştan büyük olmamasına özen göstermelisiniz. Fakat kanaryanın yaşını nasıl anlayabilirsiniz? Bu da pek öyle büyük sorun değil. Ayaklarına bakmanız yeterli.
Çok genç, yaşını bulmamış kanaryaların ayakları incedir. Pulsuz, kabuksuz, parlak ve sanki saydammış izlenimi veren bir görünüm taşır. Bir yaşındaki kanaryaların ayakları, parlak, cilâlı bir izlenim bırakır. Kanarya yaşlandıkça ayaklar kalınlaşır, özellikle arka parmak uzar ve kaba bir görünüm kazanır. Tırnaklar uzar, parmakların rengi gençlikteki parlaklığını giderek yitirir, üzeri pullar ve kabuklarla örtülür.
Kanaryanın Güzel Ötüşe Elverişliliği:
Kanaryanın güzel ötüşe elverişliliğinde birer etken olarak sağlıklı oluşunun ve yaşının önemine değindik. En az bir o kadar önemli etken de, kanaryanın kalıtımsal olarak getirdiği niteliklerdir. Doğal olarak, ilk kez bu tür de bir kuş beslemeye eğilim duyan kişi, ötüş inceliklerini bilemez. Yalnız şu kadarına değinelim ki, Avrupa’da yüzyıllar boyunca daha üstün nitelikte ötücülüğe sahip kanaryalar yetiştirebilmek için, büyük emek ve çabalar harcanmış, olağanüstü sayılabilecek sonuçlar alınmıştır. Bu denli değerli kanaryaların soy kütükleri tutulmakta ve kendileri gibi seçkin kanaryalarla eşleşmeleri sağlanarak, üstün nitelikli yavrular elde edilmesine gidilmektedir. İlerde bunlara değinilecektir. Bununla birlikte, başlangıç için soylu kanaryalara eğilim duymanın yanlış olduğunu belirtelim. Bütün kanaryaların doğadaki sesleri taklit etme yeteneklerinin bulunduğunu, bu nedenle alınacak, sağlıklı basit bir kanaryanın, iyi bir eğitimle sizleri hayran bırakacak derecede bir ötücülük kazanabileceğini ekleyelim. En iyisi, güvenilir bir kuşçunun öğüdünü ve beğenisini göz önünde tutarak, genç ve yetenekli kanaryalarla başlangıç yapmak olacaktır. İyi bir erkek kanarya, bir ötümde, elli-altmış saniye süreyle öter ve bu zaman içinde sekiz-on değişik nağme çıkarır.
Kanaryanın Ötücülüğünde Cinsiyetinin Önemi:
Nağmelerini büyük bir beğeni ve hayranlık içinde dinlediğimiz, kanaryanın erkeğidir. Dişinin ötüşü nağmesizdir. Buna ötmeden önce çok cıvıldama demek daha doğru olur. Ancak salt bu nedenle, dişi kanaryaların ötmediği için değersiz oldukları kanısına kapılmak yanlıştır. Ötücü kanaryalarda, yavrularına iyi veya kötü nitelikleri kalıtım yoluyla geçirenler erkekle birlikte dişilerdir. Erkek kanaryaların ötüş niteliklerini yavrularında da aynen sürdürmek, yalnızca iyi kalıtım getiren dişilerden döl almakla olasıdır. Bir satıcıdan erkek kanarya almak istediğinizde, kendisinden bu kanaryayla birlikte çiftleşebilecek, iyi nitelikleri olan bir dişiyi de birlikte vermesini rica ediniz. Üretimde başarı sağladığınız zaman, üstün nitelikli yavrular, yetenekli genç kanaryalar elde etmiş olacaksınız ki, bu sizin için çok büyük bir mutluluk olduğu kadar iyi bir kazançtır da.
Kanaryalarda Cinsiyet Ayrımı:
Görüldüğü üzere en kolay cinsiyet ayrımı, ötüşleri izlemekle yapılanıdır. Erkek kanarya, makara çekmek tâbir edilen uzun süreli ve nağmeli ötüşlerle öterken; dişi, o da yalnızca üreme çağında olmak üzere, kısa ötüşlerde bulunur. Normal zamanlardaysa, sadece cıvıldadığını duymak olanağını bulabiliriz. Bundan başka erkek kanaryaların başları daha büyük, gaga ve göüğüs çevrelerindeki tüyler daha parlak, gözleriyse yuvarlak biçimlidir. Dişiye oranla daha hareketli ve daha az ürkektirler. Bununla birlikte gereğinde daha kesin bir ayrımda bulunabilmek için, kanaryanın kuyruk altına bakılması yeterlidir. Erkek kanaryanın anüs yöresinin düşey yöne doğru eğik olmasına karşın, dişinin anüs yöresi yatay yöne paraleldir.
Kanaryalarda Renk ve Biçim:
“Kanarya Adalarının Kanaryası” adıyla anacağımız bugünkü kanaryaların atası, çoğumuzun sandığı gibi düz sarı renkli değildir. Bugün dahi, Kanarya Takım Adaları ve civarındaki adalarda sürüler halinde yaşayan yabanî kanaryalar şu özellikleri gösterirler: Ortalama uzunlukları on iki santim kadardır. Ağırlıkları nadiren on beş gramı bulur. Kanat uzunluğu erkekte ortalama yetmiş iki, dişideyse ortalama yetmiş üç milimetredir. İlk bakışta, sarı, yeşil ve siyah tüylerin bıraktığı izlenim esmer bir görünümdür. Yakından incelendiğinde, erkeğin boyun yanlarının ve alnının sarı-yeşil, sırtının ise boz-kahverengi olduğu, sırtında ayrıca uzunlamasına siyah renkte birkaç çizginin bulunduğu görülür.Dişi ise, renk bakımından erkeğine oranla daha soluk ve daha gösterişsizdir.
Daha ilerdeki konularımızda etraflıca anlatıldığı gibi, doğada bulduğumuz pek de öyle fazla bir gösterişe sahip olmayan bu kurumsuz kuş, yetiştiricilerin çabasıyla her biri saray asilzadesi seçkinliğinde pek çok yeni türler kazandı. Kumral, düz sarı, gümüşî, beyaz sarı, altunî, portakal renkli, alaca, yeşil, yosun yeşili, mavi, kurşunî mavi, fulya renkli gibi düz renkte ve bunların melezlerinin oluşturduğu karma renkli kanaryaların, bugün seksenin üzerinde çeşidi bulunmaktadır.
Bu arada bazı kanarya türlerinin, tüy renginin ötesinde biçimsel özellikerle seçkinleştiklerini ve değerlendiklerini belirtmek gerekir. Bunlardan “Taçlı Kanarya” adıyla anılanlar, başlarında tüyden birer şapka bulundurmaktadır. Gövdelerindeki düz renkle zıt düşen koyu renkteki tepe tüyleri, onları son derece çekici kılmakta ve parasal değerlerini astronomik diyebieceğimiz miktarda yükseltebilmektedir. Belçika Kanburu Kanaryası, Paris Kıvırcık Kanaryası, Hollanda Kıvırcık Kanaryası gibi, uzun ve bükümlü tüylere sahip, uzun gövdeli, iri, gösterişli kanarya türleri, biçimsel güzelliği, ses güzelliğiyle birlikte bulunduran değerli kanaryalardır.
Kanaryaya karşı içinde yeni yeni ilgi uyanan bir amatör için, böyle değerli kanaryaların pek büyük bir lüks olduğunu hatırlayıp, bu konuda geniş bilgi için kanarya türlerinin anlatıldığı bölüme bakılmasını rica edelim.
Kanaryaların Üremeye Elverişliliği:
Kanarya alırken en çok dikkat edilmesi gereken nokta, onun sağlığı ve iyi ötebilmesidir. Ancak ilgisini derinleştirmek, doğanın en büyük mucizelerinden birii olan üremeyi, bir kafesin içinde, kendi katkısı ve gözetimi altında gerçekleştirmek isteyen kanarya sever için, kanaryada aranması gereken başka özellikler de olmalıdır.
Üretimde kullanılacak erkek kanaryanın, sarı renkte veya açık renkli olması tercih edilmelidir. Açık renkli kanaryalar, koyu renklilere oranla dişileri tarafından döle girmeye daha kolay kabul edilirler. Bundan başka, erkeğin fazla besili olmaması ayrıca önem taşır. Fazla yağlı olması, erkek kanaryanın döl gücünü azaltarak dişisini dölleyememesine neden olabilir. Bunun yanı sıra, canlı, hareketli, ötücü, parlak tüylü oluş; kanatların sırtta birbirinden ayrı değil, uçlarından çaprazlanmış biçimde durması, aranması gereken temel niteliklerdir.
Kanaryanın yaşı üretimde büyük önem taşır. Gerek erkek ve gerekse dişi için üretimde en elverişli yaşlar, 2 ilâ 5 yaşlarıdır.
Dişide aranacak nitelikleriyse; Sağlıklılık, gençlik ve iyi bir kalıtımdan başka, iyi huylu oluş, çiftleşmekten, kuluçkaya oturmaktan kaçınmama; yavrularını terketmeme ve hırpalamama olarak sıralayabiliriz. Bazen dişinin ayaklarında görülebilecek bir sakatlık, beklenmedik biçimde üremeyi olumsuz yönde etkileyebilir. Ayaklarında sakatlık bulunan dişi kuşlar yuvayı yapmakta zorluk çeker ve beceriksizlik gösterebilirler. Bu bazen yumurtanın zedelenmesine, çatlmasına ve hattâ kırılmasına neden olabilecek sakarlıkların da kaynağıdır.
Kanarya Ne Zaman Alınmalıdır:
Bütün kanaryalar, her yıl devri olarak tüy değiştirir. Çoğunlukla, yaz sonuna ve sonbahara raslayan tüy değiştirme devresi içinde kanaryalar zayıflar ve sarılır. İyi bir bakım içinde olmadıkları zaman ölmeleri bile söz konusudur. Kanaryanın tüylerinde, bu aylar içinde bir solma, parlaklığını yitirme görüldüğü zaman, tüy atımı zamanı gelmiş demektir. Tüy atmakla başlayan kanaryaların ötmesi kesintiye uğrar. Ötüş ya tümüyle kesilir veya önemli ölçüde azalır. Ötüş niteliğinde de bozulma görülür. Bunun nedeni, tüy değiştirmenin kanaryanın bünyesinde önemli fizyolojik değişikliklere neden olmasıdır. Bu dönem içinde kanarya zayıflar, eski güç ve enerjisini yitirir, ses telleri olumsuz yönde etkilenir. Normal bir gelişim devresi olmakla birlikte kanaryayı derinden etkileyen bu olayın bir buçuk ilâ iki ay sürdüğü düşünülecek olursa, kanarya seçimi için en iyi zamanın kasım ve kasımı takip eden bir iki ay olduğu kendiliğinden anlaşılır.
Sonbahar ayları içerisinde tüy atımı devresini atlatan kanarya, eğer iyi bir bakım görmüş ve sağlığından bir kayba uğramamışsa, tüm ötüş yeteneğini sergiler. Bu arada, o yılın yavruları da bu aylar içinde ötme öğrenimlerini tamamlamış, bellediklerini ortaya koymaya başlamıştır.
Seçiminizde, beğeninizin yanı sura bu işi bilen bir kişinin öğütlerine de kulak vermeniz, herhalde yararınıza olacaktır.
