Köpeklerde zeka kavramını anlayabilmek için onların neler yapıp yapamayacağını bilmek gerekir. Örneğin av köpekleri, burnunu kullanarak avı bulmaları, vurulan avları ağızlarında çiğnemeden zarar vermeden sahibine getirmeleri gerekir. Bekçi köpekleri, evlerini ve sahiplerini nasıl koruyacaklarını bilmeleri gerekir. Rehber köpekler, görme veya duyma engelli sahiplerine en iyi şekilde rehberlik etmelidirler. Peki, farklı iş gruplarında ki köpeklerin zekasını nasıl karşılaştırabiliriz ? Köpeklerin zekası, 2 yaşında bir bebekle eşdeğer olduğu kabul edilir. 2 yaşında bir bebek, birçok sözcüğü anlayabilir ve öğrenebilir. Peki 2 yaşında bir çocuğun zekası, yüzlerce koyunluk bir sürüyü tek başına otlatmaya veya görme engelli bir insanı karşıdan karşıya geçirmeye yeterli mi ? Muhtemelen hayır. Köpeklerin zekasını değerlendirirken onların genetik miraslarını da göz önünde bulundurmak gerekir. Bir av köpeğinin yaptığı işleri bir çoban köpeği ne kadar zeki olsa da yapamaz. Köpekler için yapılan IQ testlerinde en yüksek puanları alan 10 köpek aşağıda sıralanmıştır.
En Zeki Köpek Irkları Nelerdir?
Border Collie: Enerjik ve zeki. Border Collie, bütün dünya tarafından en zeki köpek ırkı olarak kabul edilir. Genetik olarak çoban köpeği olan bu ırk, hala bütün dünyada koyun ve sığırların yönetiminde kullanılır ve yarışmaları düzenlenir. Ayrıca zekasından dolayı tabii ki şov köpeği olarak eğitilir ve gösteri amaçlı kullanılır. Ayrıca en hızlı köpeklerden biri olarak kabul edilir.
Poodle: Yabancı filmlerde sosyetik ve zengin kadınların yanında kuaföre giden köpek olarak zihnimize kazınan poodle, aslında dünyanın en zeki köpeklerinden biridir. Daha da şaşırtıcı olanı, orjinali bir av köpeği olması ve ördek gibi suda avlanan hayvanları getirmesiyle bilinir. Günlük hayatta otizmli çocukların terapisinde kullanılmakla beraber, tüylerini değişik şekillerde tıraş ederek, güzellik yarışmaları düzenlenmektedir.
Alman Çoban: Ülkemizde K-9 ve alman kurdu olarak bilinen ırk, genetik olarak çoban köpeğidir.Çok kolay öğrenebilme yeteneği sebebiyle birçok alanda kullanılır. Güvenlik güçleri tarafından arama ve kurtarma, uyuşturucu arama köpeği olarak kullanılır.
Golden Retriever: Çok sevimli olmasından dolayı, dünyada en fazla beslenen ev köpeklerinden biridir. Genetik olarak av köpeğidir ve su avlarında kullanılır. Çok iyi bir aile köpeğidir, sevecen ve çocuklara karşı sabırlıdır. Genellikle insanlara ve hayvanlara karşı hiç agresiflik göstermezler.
Doberman: 19. yüzyılda bazı ırklar arası melezlemelerle üretilen dobermanlar en iyi koruma köpeği olarak kabul edilir. Kaslı,çevik ve her zaman tetiktedirler. Bilinmeyen bir özelliği ise dünyanın en zeki köpek ırkları sıralamasında 2. olduğudur. Belli bir yaştan sonra, beyninin büyüyüp kafa tasına sığmadığı, kendini ve sahibini ısırdığı tamamen bir şehir efsanesidir!
Rottweiler: Alman menşeili olan bu köpek, motorlu taşıtlar icat edilmeden önce araba çekmek için üretilmiştir. Yetişkin bir erkek 50-60 kg’lık bir arabayı rahatlıkla çekmektedir. Günümüzde, korumacı yapısı ve kısa tüyleriyle bir çok aile tarafından sahiplenilmekte ve aile köpeği olarak kullanılmaktadır.
Labrador Retriever: Bilindiği üzere Dünya'da en çok dostluğumuzu yapan köpek cinsidir. Genetik olarak, golden’lar gibi av köpeğidirler ve su avlarında kullanılırlar. Kısa tüylü, çok enerjik ve çocuklara karşı çok sabırlı oluşundan dolayı mükemmel bir aile köpeğidir. Ayrıca rehber ve terapi amaçlı da kullanılır.
Shetland Çoban Köpeği: “Lesi” isimli TV dizisinden tanıdığımız Shetland çoban, çok çevik ve zekir bir ırktır. Genetik olarak çoban köpeğidir. Uzun kahverengi-beyaz tüylüdür.
Köpeklerde Zekanın Sınıflandırılması
Uzmanlara göre köpeklerin zekası üç sınıfta değerlendirilir;
- İçgüdüsel
Bu zeka türü, köpeğin tam olarak ne için üretildiğidir. İçgüdüsel zekaya örnek vermek gerekirse, bir av köpeğinin, vurulan bir avı sahibine getirmeye genetik olarak yatkın oluşu, bir çoban köpeğinin içgüdüsel olarak sürüyü yönetmeye eğilimli olması gibi.
- Adaptif Zeka
Adaptif zeka, köpeğin kendi kendine problem çözme yeteneğidir. Örneğin, herhangi bir objenin altına sakladığınız yiyeceği ne kadar zamanda ulaşıp onu yediği adaptif zekayı gösterir. Adaptif zeka, herhangi bir konuda eğitim almamış köpeklerde ölçülerek değerlendirilir.
- Çalışma ve İtaat Zekası
Köpeklerin bazı komutları öğrenebilmesi için tekrar tekrar öğretmek ve tekrarlamak gerekir. Bazı köpekler komutları sadece 2 tekrarla öğrenebildikleri gibi bazılarının öğrenmesi uzun sürer. Bu zeka türü, köpeğin kaç tekrarda öğrendiği ve ne düzeyde itaat ettiğini ölçer.
- Köpeğiniz İçin Küçük bir IQ testi
Köpeğinizle aynı odadayken, ismini kullanmadan fakat ismini söylediğiniz ses tonuyla çağırın. Eğer gelirse 5 puan, sadece dikkatini size yöneltir, belki kuyruğunu sallayabilir, 3 puan, eğer sizi görmezden gelirse 1 puan verin.
Köpeğinizin favori ödül mamasını, sadece patisiyle erişebileceği bir yere koyun, örneğin kanepenin altına. Koyarken sizi izlemesine izin verin. Eğer mamaya 15 saniyeden kısa sürede ulaşırsa 5 puan, 14-45 saniye arasında ulaşırsa 3 puan, 45 saniyeden uzun sürerse 1 puan verin
Köpeğinizin başını bir örtüyle veya küçük bir battaniyeyle örtün. Eğer bundan kurtulması 15 saniyeden erken olursa 5 puan, 15-30 saniye arası 3 puan, 30 saniyeden fazla sürerse 1 puan verin.
Köpeğe yeni bir oyuncak alın.(mümkünse daha önce hiç görmediği bir obje olsun.) Oyuncağı poşetten çıkarıp ona uzattığınızda heyecanla oyuncağı alıp koşarsa 5 puan, biraz ilgilenip bırakırsa 3 puan, hiç ilgilenmezse 1 puan verin.
Köpeğinizin görebileceği bir yere ödül maması koyun, mamanın önüne etrafını dolaşması gerektiği bir bariyer yerleştirin. Eğer köpeğiniz, 10 saniyeden kısa sürede bariyerin etrafından dolaşıp mamayı yerse 5 puan, 10-45 saniye arası 3 puan, 45 saniye üstü 1 puan verin.
Değerlendirme;
- 21-25 : Köpeğiniz çok zeki, daha fazla çalışmayla birçok şey öğrenebilir.
- 15-20: Köpeğinizin kabiliyeti var ve bazı problemleri çözebilir. Zekasını keskinleştirmek için daha karışık komutlar öğretebilirsiniz.
- 11-14: Köpeğiniz ortalama zekaya sahip. Onunla daha fazla oynayın ve daha fazla ödülle yeni numaralar öğretin.
- 5-10: Köpeğinizin temel itaat eğitimine ihtiyacı var. Unutmayın yaşlı köpekler bile yeni numaralar öğrenebilir.
Köpek Alırken Zeki Köpek Irklarından Birini Seçmeli Miyim ?
“Zeki köpek” tabiri bir çok açıdan makul gelebilir. Örneğin; “zeki bir köpek alırsam tuvalet eğitimini daha kolay öğrenir” diyebilirsiniz. Fakat köpek alırken daha önemli şeyleri göz önünde bulundurmalısınız. Mesela bir bulldog bütün gün kanepede uyuyabilir ve çok fazla ilgi istemez. Fakat bir border collie günlük yoğun egzersize ihtiyaç duyar. Gerekli egzersizler yaptırılmazsa mental olarak çöküntüye uğrarlar. Köpek alırken, amacınıza en uygun olanı seçmelisiniz. Eğer amacınız şov köpeği yetiştirmek değilse bütün ırkları sahiplenebilirsiniz. Zeka açısından bir sorun çıkartmayacaktır.
